Günümüzde bilgisayarların ve cep telefonların yaygın kullanımı, bir yandan yaşamımızı kolaylaştırırken, diğer yandan başta göz olmak üzere, sağlığımız üzerinde birçok olumsuz etkilere yol açtığı gözlemlenmiştir. Özellikle çocuklarda bilgisayar veya cep telefonu kullanımını kontrol altında tutmak çocuğun göz sağlığı açısından çok önemlidir. Çalışma koşulları normal olmak kaydıyla normal bir göz, bilgisayar karşısında bozulmaz ancak yoğun bilgisayar ve cep telefonu kullanımı, gözlerdeki kusurları açığa çıkarmış veya belirginleştirmiş olabilir. Uzun süreli kullanım sonucunda bilgisayarlar, tabletler veya dijital ekranlı telefonlar gözlerde yanma, sulanma, batma, kızarıklık, kaşıntı ve kuruluk gibi rahatsızlıklara neden olabilir. Ayrıca, odaklanmada zorluk, karakterler ve grafiklerin etrafında gölgelenmeler ve ışık saçılmaları da görülebilir.
Gözlerde ışığa duyarlılık, gözleri kısarak bakma ihtiyacı, bulanık veya çift görme, yorgunluk hissi ve baş ağrısı gibi belirtilere yol açabilir. Bilgisayar kullanımı sırasında ekranı daha iyi görebilmek ve görme kalitesini artırabilmek için yanlış oturma pozisyonları nedeniyle baş, boyun, omuz ve sırt ağrıları ortaya çıkabilir.
Bilgisayar veya cep telefonu kullanımına bağlı göz rahatsızlıkları çok ciddi olmasa da, gününüzün kötü geçmesine neden olabilir. Bu nedenle gözlerinizi rahatlatmak için bazı tedbirler alabilirsiniz: Öncelikle masanızı uygun bir şekilde düzenlemeniz gerekiyor. Monitörü, doğrudan karşınıza gelecek şekilde ve gözlerinizden 35-60 cm uzaklıkta yerleştirin. Ekranın üst kenarının, göz seviyenizle aynı hizada veya biraz altında olmasına dikkat edin. Esas itibariyle ekran uzaklığı, kişinin ekrandakileri en rahat görebilecekleri mesafe olmalıdır. Bu uzaklıktan küçük yazıları okumakta zorlanıyorsanız, ekrana doğru eğilmek yerine monitörü kendinize doğru yaklaştırın veya yazı boyutunu büyütün. Klavyeyi, monitörün hemen önünde ve monitöre paralel olacak şekilde konumlandırın. Böylece bakışınızı klavyeden monitöre kaydırdığınızda, aynı uzaklıkta odaklanmış olursunuz.
Çalışma ortamınızdaki herhangi bir yansımadan kaynaklanan parıltıya karşı önlem alın. Ekran yüzeyinde istenmeyen yansımaların oluşmaması için mönitörün, pencerelerden ve yapay ışık kaynaklarından olumsuz etkilenmeyeceği tarzda ve monitörden yansıma yapmayacak şekilde yerleştirilmesi gerekir. Parıltıyı en etkili olarak bilgisayar kapalıyken anlayabilirsiniz.
Doğrudan ekrana odaklanın ve eğer herhangi bir yansıma varsa, bilgisayarın ve cep telefonun açısını aydınlatma cihazları veya pencerelere göre uygun bir şekilde ayarlayın. Eğer bütün bu ayarlamalara rağmen parıltı sürüyorsa perdeleri kapatın. Parlamayı önleyici ekran filtreleri veya yansıtmasız ekranlar kullanmanız faydalı olabilir. Bazı çalışmalarda koyu arka planlar üzerinde açık renkli yazıların, gözler için daha rahat bir okuma sağladığı rapor edilmiştir. (Örneğin; mavi zemin üzerinde beyaz yazı veya yeşil zemin üzerinde kırmızı yazı.. gibi). Monitör ve ekranınızı tozdan, kirden, lekelerden temizleyin. Çünkü toz, kir ve lekeler ekrandaki yazıların kontrastını düşürür, parlama ve yansımalara sebep olur. Özellikle statik elektriğe bağlı olarak ekranda toz birikmesini önlemek için düzenli olarak monitörünüzü pamuksuz bezlerle temizleyin. Bilgisayarda çalışırken göz yorgunluğunuzu önlemenin en iyi yolu sık sık mola vermekten geçer. 15-20 dakikada bir 15-20 sn. gözlerinizi ekrandan ayırıp uzaklara bakın. Gözlerinizi dinlendirmek için saatte bir 5-10 dakika tamamen ekran başından ayrılın. Bu durum göz sağlığınız için çok önemlidir. Böylece hem gözleriniz dinlenir, hem de zihniniz rahatlar. Bu durum verimliliğinizin artması ve çabuk yorulmamanız için de önemlidir.
Bilgisayar ve cep telefonu kullanıcıları göz kırpmaksızın uzun süre sabit gözle ekrana bakma eğilimindedirler. İnsanlar genellikle bir dakikada 15-20 kez gözlerini kırparken, ekran karşısında bu sayı dakikada 5-6'ya kadar inebiliyor. Böyle olunca, gözleriniz sürekli açık kalır ve gözyaşınız buharlaşıp uçar. Bu durum gözlerinizin kurumasına, yanma, batma, kızarıklık gibi şikayetlere sebep olur. Uzun süre bilgisayar başında çalışmak zorunda iseniz, bu zararlı etkileri azaltmak için bilgisayar kullanırken bilinçli olarak sık sık göz kırpmalısınız. Böylece hem gözyaşı tabakanızı ve gözlerinizin nemliliğini koruyabilirsiniz.
Göz kuruluğunu önlemek için suni gözyaşı damlaları kullanmanız gerekebilir. Bütün bu tedbirlere rağmen, bilgisayar ve cep telefonu başında sürekli göz problemleri yaşıyorsanız, mutlaka bir göz hekimine muayene olmalısınız… Çünkü bu şikayetlerin sebebi kırma kusurları veya başka bir göz rahatsızlığı olabilir. Bu rahatsızlıkları düzeltmek için gözlük veya kontak lens kullanmanız gerekebilir. Kullandığınız gözlük veya kontak lensin numaraları yetersiz ise gözlük veya kontak lensinizi değiştirmeniz gerekebilir. Eğer başka bir göz rahatsızlığınız varsa, bu hastalıkların tedavi edilmesi göz problemlerinizin de çözümüne katkıda bulunabilir. Ayrıca, gözle doğrudan temas eden ışıklar bazı duyarlı bireylerde migren ataklarını tetikleyebilir.
Göz sağlığı açısından rahatsızlıkları bulunan bireyler için direkt doğrudan ışıklardan korunma oldukça büyük bir öneme sahiptir. Gözlerinizi korumak adına, bulunduğunuz ortamlarda ve bilgisayar başında uygun aydınlatmayı tercih etmelisiniz. Aşırı parlak veya yetersiz aydınlatma, pencere aracılığıyla gelen güneş ışığıyla birleştiğinde, gözlerde rahatsızlık hissi yaratabilir. Ayrıca, yanlış aydınlatılan alanlarda uzun süreli bilgisayar ortamında çalışmak, göz yorgunluğu, göz kuruluğu ve baş ağrısına neden olabilir. Bu nedenle, bilgisayar kullanırken ofis ortamlarınızın aydınlatmasını odanın her köşesine eşit şekilde dağıtacak şekilde ayarlamak önemlidir. Ayrıca, sürekli olarak televizyon veya bilgisayar karşısında sabit durmak, sabit bir noktaya, hedefe odaklanıp bakmak ve yetersiz aydınlatma, göz kaslarının zayıf düşmesine ve göz tembelliğine sebebiyet verebilir. Dolayısıyla, mekan aydınlatmalarını seçerken dekoratif unsurlardan çok, göz sağlığını korumaya uygun bir aydınlatma yöntemine öncelik vermeniz önem arz ediyor.
Fazla karanlık ve aşırı aydınlık ortamlardan kaçınmalı, oda veya ofis aydınlatmasının 300-500 lüks aralığında olmasını tercih etmelisiniz. Güneş ışığının olumsuz etkilerini perdeleri kapatarak azaltabilirsiniz. Eğer karanlık koşullarda çalışmanız gerekiyorsa ekran parlaklığını azaltın. Yaşla beraber gözbebeği çapı küçülür ve göz merceği şeffaflığını kısmen kaybeder ve retinaya ulaşan ışık miktarında azalma olur. 60 yaşın üzerindeki bir kişinin gözüne giren ışık miktarı, 20’li yaşlara göre yaklaşık olarak %60 daha azalır. Bu nedenle ileri yaşlarda, ortam aydınlatması daha fazla olmalıdır. Bilgisayar başında mesleğini icra etmek zorunda olan tüm meslek grupları için göz egzersizleri öneriyorum. Sonuç olarak; bilgisayar ve cep telefonu kullanırken ortam şartlarını ne kadar uygun hazırlayabilirseniz, göz sağlığınızı ne kadar iyi koruyabilirseniz, verimliliğiniz de o kadar artar, huzurlu ve mutlu olursunuz.
